Posted on

17 ปี สถาบันการเงินชุมชน

17 ปี สถาบันการเงินชุมชน ไปถึงไหนแล้ว

บทนำ

บทความนี้เป็นการทบทวนแนวคิดการพัฒนาระบบการเงินที่สนับสนุนเศรษฐกิจฐานราก จากกองทุนหมู่บ้านที่มีความพร้อมสู่ธนาคารหมู่บ้าน ที่ให้โอกาสประชาชนเข้าถึงแหล่งทุนอย่างยั่งยืน ตามนโยบายของรัฐบาลที่แถลงต่อรัฐสภา เมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2548

ข้อมูลจาก คลังสารสนเทศของสถาบันนิติบัญญัติ https://dl.parliament.go.th/backoffice/viewer2300/web/viewer.php
ข้อมูลจาก คลังสารสนเทศของสถาบันนิติบัญญัติ https://dl.parliament.go.th/backoffice/viewer2300/web/viewer.php

การดำเนินงานในช่วงปี 2548-2549

ปี  พ.ศ. 2548

ดามที่ นายกรัฐมนตรี ได้มอบหมายให้ นายสุวิทย์ คุณกิตติเป็นประธานกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ ตามคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรี ที่ 2/2549 ลงวันที่ 5 มกราคม 2549 นายสุวิทย์ คุณกิตติ ได้ติดตามการดำเนินงานนโยบายกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองในช่วง 1 ปี ที่ผ่านมา ได้เกิดปัญหาและอุปสรรดที่มีผลเชิงนโยบาย ซึ่งกระผมได้ดำเนินการเพื่อแก้ไขปัญหาแล้ว สรุปได้ดังนี้
1. การดำเนินงานตามโครงการขอขยายวงเงินโดยกู้ยืมจากสถาบันการเงิน
สำนักงานคณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ (สทบ.) ได้กำหนดแนวทางการดำเนินงานและแจ้งชักซ้อมไปยังผู้ว่าราชการจังหวัดในฐานะประธานอนุกรรมการสนับสนุนและติดตามการดำเนินงานกองทุนหมู่บ้านระดับจังหวัด ในแนวทางการปฏิบัติ ดังนี้
1.1 กองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมือง ที่ขอขยายวงเงินกู้ยืมจากสถาบันการเงินตามโครงการดังกล่าว ต้องมีคุณสมบัติสำคัญ 2 ประการ คือ 1) การบริหารจัดที่ดี (AAA)ตามผลการประเมินประสิทธิภาพกองทุนของ สทบ, และ 2) เป็นหมู่บ้าน/ชุมชนที่ปลอดยาเสพติด

อ่านต่อ

                                        

7. แผนงานโครงการที่จะต้องดำเนินการให้เป็นไปตาม พ.ร.บ. กองทุนหมู่บ้านฯ พ.ศ. 24547และนโยบายของรัฐบาล
นายสุวิทย์ คุณกิตติได้เร่งรัดให้สำนักงานกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติดำเนินการเพื่อการขับเคลื่อนการพัฒนาให้เป็นไปตามนโยบายกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการ ขั้นตอนและวิธีการดำเนินงาน และแ แผนการปฏิบัติงานของกิจกรรมต่างๆ ดังนี้
7.1 การจัดตั้งสำนักงานกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติสาชาภาคและจังหวัด
7.2 การพัฒนาเครือข่ายกองทุนหมู่บ้นและชุมชนเมือง เพื่อเป็นกลไกสำคัญในการพัฒนากองทุน
7.3  การดำเนินงานการจดทะเบียนกองทุนหมู่บ้านเป็นนิติบุคคลตามพระราชบัญญัติกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ พ.ศ. 2547
7.4 การดำเนินงานการพัฒนากองทุนที่มีความพร้อมเป็นสถาบันการเงินชุมชน ตามแผนการบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2551
7.5 การดำเนินงานการจัดทำระบบฐานข้อมูล และระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมือง

นายสุวิทย์ คุณกิตติ

ประธานคณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ

โครงการขยายวงเงินกู้จากสถาบันการเงินของกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมือง

แบบ กทบ.9

ผลการดำเนินงานกองทุนหมู่บ้าน ตั้งแต่  ปี พ.ศ.2544 จนถึง ปี พ.ศ.2557

ข้อมูลจาก สำนักงานกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/parbudget/e

สถานะทางกฏหมายของสถาบันการเงินชุมชน

สถาบันการเงินชุมชน เป็นกิจกรรมหนึ่งของกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมือง ซึ่งจดทะเบียนแล้ว เป็นหน่วยงานที่ได้รับมอบหมายให้ดำเนินกิจการทางปกครองแทนรัฐจึงเป็น “หน่วยงานทางปกครอง” และเป็นบริการสาธารณะ ตามคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด คดีหมายเลขแดงที่ อ.๑๖๕๖/๒๕๕๙ และคณะกรรมการกองทุนหมู่บ้าน ที่มีตำแหน่ง จึงเป็น“เจ้าหน้าที่ของรัฐ”ตามมาตรา ๓ แห่งพระราชบัญญัติ จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.๒๕๔๒

ข้อมูลจาก เรื่องเล่าคดีปกครอง โดย ลุงเป็นธรรม https://www.admincourt.go.th/admincourt/site/09book_list-2.html
ข้อมูลจาก เรื่องเล่าคดีปกครอง โดย ลุงเป็นธรรม https://www.admincourt.go.th/admincourt/site/09book_list-2.html

ปัจจุบัน มี กองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมือง ที่ยกระดับเป็นสถาบันการเงินชุมชน ทั่วประเทศจำนวนเท่าไหร่ (ไม่มีข้อมูล)มีการพยายามพลักดันให้มีออกระเบียบมารองรับการเป็นสถาบันการเงินชุมชน ตลอดมา 17 ปี จนบัดนี้ ยังไม่มีระเบียบรองรับสถาบันการเงินชุมชน แต่อย่างใด มีแต่ร่างระเบียบ หลาย ฉบับด้วยกัน แต่ก็เป็นร่างระเบียบเท่านั้น ไม่มีผลการใช้บังคับแต่อย่างใด

ความคืบหน้าล่าสุด

มีหนังสือแจ้งเกี่ยวกับร่างระเบียบคณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ ว่าด้วยการจัดตั้งและบริหารสถาบันการเงินชุมชน พ,ศ,….     ของคณะอนุกรรมการยกร่างระเบียบสถาบันการเงินชุมชนได้เผยแพร่ร่างระเบียบดังกล่าว ไปยังกองทุนหมู่บ้านทั่วประเทศ

มีคำถามจากกลุ่มเครือข่ายคนรักกองทุนหมู่บ้าน ว่า คณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ มีอำนาจออกระเบียบ คณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ ว่าด้วยการจัดตั้งและบริหารสถาบันการเงินชุมชน พ.ศ. ………….หรือไม่ ??? อย่างไร ?????

ความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน

คำถาม ถาม ว่า คณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ มีอำนาจออกระเบียบสถาบันการเงินชุมชน หรือไม่???

คำตอบ  คณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ มีอำนาจ ออกประกาศ ระเบียบ ข้อบังคับ หรือคำสั่ง เพื่อดำเนินการให้เป็นไปตามพระราชบัญญัติ นี้ ทั้งนี้ ตามพระราชบัญญัติกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๔๗ มาตรา 19(16)

คำถาม พระราชบัญญัติกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ พ.ศ. 2547 มีส่วนไหน มาตราไหน ที่ให้อำนาจ คณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ ออกระเบียบ สถาบันการเงินชุมชน หรือไม่ ?????

คำตอบ ไม่มี 

แต่จะมี บัญญัติ ไว้ท้าย พระราชบัญญัติกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ พ.ศ. 2547 ในส่วนของหมายเหตุ ความว่า

หมายเหตุ :- เหตุผลในการประกาศใช้พระราชบัญญัติฉบับนี้ คือ โดยที่การเสริมสร้างกระบวนการพึ่งพาตนเองของหมู่บ้านและชุมชนเมืองด้วยการให้ชุมชนเป็นผู้กำหนดอนาคตและจัดการหมู่บ้านหรือชุมชนตามภูมิปัญญาหรือทุนทางสังคมของตนเองในด้านการเรียนรู้ การสร้างและการพัฒนาความคิดริเริ่มเพื่อการแก้ไขปัญหา การสร้างศักยภาพและความเข้มแข็งทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของประชาชนและองค์กรชุมชนในหมู่บ้านและชุมชนเมือง รวมทั้งการกระตุ้นเศรษฐกิจของหมู่บ้านและชุมชนเมืองอันเป็นเศรษฐกิจระดับฐานรากของประเทศ ตลอดจนการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันทางด้านเศรษฐกิจและสังคมโดยเฉพาะการจัดระบบสวัสดิการในชุมชนมีความสำคัญและเป็นสิ่งจำเป็น จึงได้จัดตั้งกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติขึ้น เพื่อเป็นแหล่งเงินทุนสำหรับจัดสรรเงินทุนหมุนเวียนแก่กองทุนหมู่บ้านเป็นกลไกให้ประชาชนในหมู่บ้านหรือชุมชนเมืองนำไปใช้ในการพัฒนาอาชีพ สร้างงาน สร้างรายได้ หรือเพิ่มรายได้ และลดรายจ่ายในหมู่บ้านหรือชุมชนเมือง และเพื่อให้กองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ รวมทั้งกองทุนหมู่บ้านและกองทุนชุมชนเมือง สามารถพัฒนาเป็นสถาบันการเงินชุมชนในอนาคต โดยมีกระบวนทัศน์ด้านการบริหารและการพัฒนาที่มุ่งสร้างกระบวนการเรียนรู้ ที่มีรูปแบบ วิธีการคิด และมุมมองที่เปิดกว้างมีคุณธรรม และมีการเรียนรู้ร่วมกันโดยอาศัยหลักของการเอื้ออาทรในรูปแบบกัลยาณมิตร ตลอดจนมีการสร้างและพัฒนาความคิดความเข้าใจให้เป็นระบบในลักษณะของการบูรณาการทุกเรื่องเข้าด้วยกันและสนับสนุนให้เกิดเครือข่ายกองทุนในทุกระดับอย่างยั่งยืนและต่อเนื่อง  จึงจำเป็นต้องตราพระราชบัญญัตินี้

คำถามต่อไป ว่า หมายเหตุท้าย พระราชบัญญัติกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ พ.ศ. 2547  เป็นส่วนหนึ่งของพระราชบัญญัติกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ พ.ศ. 2547หรือไม่ ???

คำตอบ หมายเหตุ ในพระราชบัญญัตินั้นเรารู้กันอยู่แล้วว่าเป็นส่วนหนึ่งซึ่งไปปรากฏในราชกิจจานุเบกษา ดังนั้นจึงต้องถือว่าหมายเหตุเป็นส่วนหนึ่งของพระราชบัญญัติซึ่งเมื่อมีปัญหาเกี่ยวกับข้อกฎหมายในพระราชบัญญัติการตีความก็จะต้องมาดูหมายเหตุท้ายพระราชบัญญัตินั้นๆ

ดังนั้น คณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ จึงมีอำนาจ ออกระเบียบดังกล่าวได้